Trong tình huống này, nhà nào có lao động khỏe mạnh còn đỡ, nhưng nếu trong nhà toàn người già yếu hoặc trẻ nhỏ thì thiếu công điểm là chuyện khó tránh. Những nhà như vậy trong thôn thường phải cúi đầu, chẳng dám lên tiếng phàn nàn.
Đàn ông khỏe mạnh trong nhà thường cố gắng làm đủ công điểm. Nếu trong thôn có ai xây nhà, phần lớn sẽ chờ đến mùa nông nhàn rồi mời người khác làm, trả công ngày và bao thêm hai bữa ăn. Nhưng với việc xây nhà cho thanh niên trí thức, không cần nói đến công điểm, ngay cả việc lo hai bữa ăn đã là điều không thể. Thanh niên trí thức làm đủ công điểm để ăn no bụng mình đã là may mắn, giờ bảo họ lo thêm hai bữa ăn cho người khác thì sao mà được? Chưa kể, những người mới đến còn phải mượn lương thực từ đội hoặc ra hợp tác xã để mua lương thực. Đến cuối năm chia lương, có trả được hết hay không cũng chưa biết!
Nam Mặc hiểu được sự khó xử của đội trưởng, nhưng không phải ai cũng nghĩ vậy. Điển hình như Vệ Tuyết Kiều và Trương Thúy Ngọc. Vệ Tuyết Kiều từ nhỏ sống sung sướng, giờ đùng một cái không chỉ phải ngủ trên giường tập thể mà ngay cả chỗ ở riêng cũng không có, điều đó khiến cô ta không thể chấp nhận.
Còn Trương Thúy Ngọc thì cho rằng chuyện này quá bất công. Cô nghĩ mình dù sao cũng là thanh niên trí thức, xuống nông thôn chẳng phải là để hưởng ứng lời kêu gọi của cấp trên sao? Thanh Sơn đại đội đã nhận bọn cô, thì phải sắp xếp chỗ ở đàng hoàng chứ. Đằng này, phòng ở thì không có, đồ ăn còn phải mượn, sau đó lại phải trả hết?
“Đội trưởng, các anh sao có thể làm như thế được?” Vệ Tuyết Kiều gắt lên.
Trương Thúy Ngọc hiếm khi cùng phe với Vệ Tuyết Kiều, lần này lại lên tiếng đồng tình: “Chúng tôi xuống nông thôn là thực hiện theo văn kiện từ trên đưa xuống, chuyện này chắc chắn đã được thông báo từ lâu rồi. Sao đến giờ mà các anh vẫn chưa xây xong nhà tập thể cho thanh niên trí thức? Còn bắt chúng tôi tự làm nữa? Như vậy mà không thấy áy náy sao? Chẳng lẽ trước đây những căn nhà cho thanh niên trí thức cũng đều do bọn họ tự xây à?”
Nghe xong lời cô ta, đám người đứng xung quanh cũng bắt đầu ồn ào hùa theo, lời qua tiếng lại khiến cả quảng trường trở nên náo nhiệt. Ai nấy đều nói những lời chỉ trích, đổ lỗi cho Thanh Sơn đại đội không chuẩn bị chu đáo, rồi trách móc Đàm Quốc Trụ – vị đại đội trưởng – là quá khắt khe, nặng nề với họ.
Chu Tú Mai chưa từng gặp cảnh hỗn loạn như thế này, đứng đó ngây người, bối rối nhìn đám người đang làm loạn. Cô quay sang nhìn Đàm Quốc Trụ, thấy ông đang đứng đó với gương mặt đen như đáy nồi, chẳng nói chẳng rằng. Trong lòng cô bỗng thấy bất an, nghĩ rằng làm ầm ĩ ngay ngày đầu đến đây như thế này thì chắc chắn không có kết quả tốt đẹp gì rồi.
Nam Mặc kéo tay Chu Tú Mai, lôi cô lùi lại vài bước. Trong khi những người khác đầy vẻ tức giận và phẫn nộ, thì hai cô lại giữ thái độ bình tĩnh, điềm nhiên đến mức như đứng ở một thế giới khác.
Đàm Quốc Trụ chẳng lạ gì với kiểu thanh niên trí thức này, bởi đây không phải lần đầu ông phải đối mặt với họ. Trước đây, nhóm thanh niên trí thức đầu tiên cũng có vài người như thế, luôn tự nhận mình là “phần tử trí thức”, suốt ngày phàn nàn. Nhưng dù có là trí thức đi nữa, về đây cũng phải cầm cuốc, trồng trọt như bao người khác. Là đại đội trưởng, ông chưa từng chê họ làm việc chậm hay kéo chân cả đội, đã nể tình là tốt lắm rồi.
Vì vậy, khi thấy đám người này làm ầm ĩ, tỏ vẻ bất mãn, ông không hề sợ hãi hay nhượng bộ. Ai mà không biết, Thanh Sơn đại đội này là địa bàn của ông. Nếu nhóm thanh niên trí thức này dám gây chuyện, đừng mong nhận được gì tốt đẹp.
Những lời ông nói về việc tự xây nhà tập thể cũng không sai. Hiện giờ, việc xây một căn nhà không quá khó khăn, chủ yếu chỉ cần làm nhà đất nện. Sau giờ làm việc, tranh thủ thời gian rảnh mà đóng vài viên gạch phơi khô, cứ mỗi người một chút, đến mùa thu hoạch xong là đã đủ gạch để dựng nhà. Mái ngói nếu chưa mua được thì lợp tạm bằng rơm, sau này có điều kiện sẽ thay bằng ngói cũng được.
